Tüketici olarak bir çok haklara sahip olunduĝundan her vatandaş haberdar deĝil. Bu mevzuda gerekenleri sizlere aktarmaya çalışacaĝım.

Tüketici denildiĝi an akla genel anlamda bir mal veya hizmeti satın alan, edinen, kullanan veya yararlanan kişi gelebilir. Fakat tüketici haklarından bahsettiĝimiz anda, bazı tüketiciler bunun dışında kalıyor. Mesela bir malı ticari anlamda satın alan veya bir hizmeti kullanan, yani yeniden satarak kâr elde etmeye çalışan veya bir üretimde kullanan, kanunda bahsedilen tüketici haklarından faydalanamıyor. Az sonra bahsedeceĝim haklar kısaca mesleki amaçlar, faaliyetler dışında edinilen mallar ve hizmetler için geçerlidir. 

Tüketici hakları çoĝunlukla alınan mal veya hizmetin noksanlıĝına istinadendir. Bir malın noksan veya diĝer bir tabir ile kusurlu olması satıcı tarafından bildirilen veya malın tanıtımında (reklam, ilan, ambalaj) yer alan özelliklerinde ve hakikatte farklar olduĝunda kabul edilir. Yani satın alınan mal veya hizmetten beklenilen yarar görülemiyorsa veya normal kullanım şartları altında herhangi bir kusur yahut eksiklik varsa, bu mal hukuk tabiri ile ‘kusurlu’dur. 

Tüketici haklarından faydalanabilinmesi için noksanlıĝın fark edildiĝinden ya da ortaya çıkmasından kısa süre içerisinde satıcıya, bayiisine veya hizmeti verene şikayette (ihtarname) bulunulması gerekir. Bu çok onemli bir unsurdur ve unutulmaması gerekir. Eĝer tüketici imkanı olduĝu halde satın aldıĝı malı araştırmadıysa ve bundan dolayı bir noksanlıĝı fark edemediyse, az sonra bahsedeceĝim haklardan yine faydalanması çok zor olacaktır. Demek oluyor ki, tüketici olarak da bazı sorumlulukları yerine getirmek lazım.

Kanun hak arama süresi vermemiştir, fakat noksanlık tespit edildiĝi anda ‘makul’ süre içerisinde yapılması gerekir. Kanun, 2 ay içerisinde yapılmayan şikayetleri büyük ihtimalle ‘makul’ olmadıĝını belirtiyor. Tabii ki gizli kusurlar için bu süre farklıdır. Yanlış kullanımdan değil, mal ya da hizmetin özelliğinden, kalitesizliğinden, standarda aykırılığından, imalat ve üretim hatalarına gizli kusur denilmektedir.

Makul bir süre içerisinde şikayet yapıldıktan sonra, tüketici olarak buradaki yazan haklardan bir tanesini tercih etmek mümkündür: 

• Ürün deĝiştirilmeden ücretsiz noksanlıĝın giderilmesi;
• Noksanlık giderilemezse, bir yenisiyle değiştirilmesi ya da hizmetin yeniden görülmesi;
• Kusur oranında bedel indirimi;
• Anlaşmanın tamamiyle fesh edilmesi.

Her ne seçilirse seçilsin, sonuçta bir noksanlık olması lazım ve satıcı bu konuda kısa süre içerisinde ihbar edilmesi gerek. Akla gelen bir örnek ile anlattıklarımın izahı yapılabilir.

Bir şahıstan veya bir şirketten satın alınan araba dahi beklentilere uyması lazım. Alınan arabanın beklentisi her ne kadar normal şartlar altında insanları bir yerden bir yere taşıyabilmesi olsa da, bunun dışındaki noksanlıklar dahi arabanın kusurlu olmasına sebep olabilir. Az önceki bahsettiĝim araştırma mecburiyetine raĝmen arabanın noksanlıkarı olduĝu sonradan tespit edilirse, tüketici haklarından yine faydalanabilir. Arnhem mahkemesinin 2006 ve 2008’de verilen karlarları nispetinde, arabanın kilometre durumu ve arabada olması gereken opsiyonlar bir tüketici için çok önemli olduĝu belirtildi ve bu konularda olan noksanlıklar (mesela kilometrenin satıcı tarafından düşürülmesi) anlaşmayı tüketici tarafından fesih etmeye yeterli olduĝu kesinleşti. Dolayısıyla bu tür noksanlıklarda tüketici arabayı geri iade edebilir ve  araba bir kaç sene kullanılmasına raĝmen, para tamamiyle geri ödetilir. 

Bu konuda daha nice örnek verilebilir, fakat az çok anlatmak istediĝim belli olmuştur. Son olarak vatandaşları çok bilinmeyen bir hakları konusunda haberdar etmek istiyorum.

Günümüzde bir çok mallar internet üzerinden alınıyor ve hemen hemen her şirket farklı geri iade koşulları uyguluyor. Ne kadar koşul koysalar da, kanun bu konuda tüketiciler için açık ve net bir hak koymuş. Bu hak sadece internet satışları için deĝil, telefon, televizyon veya fax ile satışlar için de geçerli. Bu şekilde şirketlerden alınan hemen hemen bütün mallar için, noksan olmasa dahi, 14 gün kullanma ve ücretsiz geri iade mümkünatı vardır. Geri yollama masrafları hariç tüketiciden de satıcı tarafından bir ücret talep edilemiyor. Kapıdan alınan mallar için de aynı hak gecerlidir, fakat kullanma süresi bu durumlarda 8 gündür.

Teslim aldıĝınız mallarda kalite farklılıĝı olduĝunda, beklentilerinizin yerine getirilmediĝinde, ve ilgili şahıslardan veya firmalardan olumsuz cevap aldıĝınızda, gerektiĝi şekilde ve zamanında yardımcı olmaya çalışırız. En azından hakkınızı iyi öğrenmek adına bir avukata baş vurmanızı öneririm.

Kötülüğü adaletle, iyiliği de iyilikle karşılamanız temennisiyle…