Hollandalı vatandaşlardan fazla Türk vatandaşlarımızın boşanma konusunda bilgiye muhtaç olması gerek. Zira, Türk vatandaşların boşanma davasında karşılaştığı daha çok mesele var. Bunlara değinmeden boşanmaya karar verenler için düşünülmesi gereken konulardan bahsedeceğim. 

Sırf boşanma ile dava bitebilse de genelde boşanma davasıyla birlikte bir kaç konuda hüküm isteniliyor. Bunlar: Velayet ve çocuklarla görüşme günleri, nafaka ve mal/mülk ayrımı. 

Boşanma davası açıldığında her ne talep olursa olsun, ilk olarak (Türk vatandaşları tarafından) sorulması gereken iki soru vardır: “Hollanda mahkemesi talebime hüküm verme yetkisinde mi? Ve bu talepler üzerinde hangi kanun tatbik edilmesi lazım?”

Bu soruların cevabını uluslararası anlaşmalarda bulabiliriz. Hemen hemen her talep için ayrı bir anlaşma yapılmıştır ve dolayısıyla her iki sorunun da cevabını değişik anlaşmalarda aramak lazım. Bu kolay bir mesele olmadığı için, bir davada belki de bilmeyerek size uygun olmayan kanun tatbik edilebilir. 

Hollanda mahkemelerinin Avrupa konseyi 27 Kasım 2003 tarihinde düzenlemiş olduğu görüşmeye binaen (EG nr. 2201/2003) Hollanda’da oturan Türk vatandaşların boşanma davalarına çoğu zaman bakma yetkisi vardır. Bundan müstesna olan durumlar var fakat o durumlara burada girmeyeceğim. Anlatmak istediğim konu şu:

Hollanda mahkemelerinde bir hüküm alma imkanınız olması bu hükümlerin Hollanda kanununa dayalı olduğu anlamına gelmez. Zira, bazı durumlarda Türk hukuku geçerlidir ve Hollanda hakimi Türk hukukunu tatbik etmesi gerekir. Genellikle nafaka ve mal/mülk ayrımında bunları iyi bilmek gerek. Böyle bir hakkınızın olduğunu bilmek, yeri geldiğinde size uygun olan hukuku tercih edebilmeniz anlamına gelir.

Uluslararası görüşmelerde mahkeme yetkisini ve tatbik edilmesi gereken kanundan ziyade verilen hükmün geçerliliğini de bulmak mümkün. Bu da en az diğer meseleler kadar önem taşıyor. Zira, burda aldığınız hükmün diğer ülkede geçerliliği yok ise, diğer ülkede belki yeniden mahkeme açma mecburiyetinde kalırsınız ve bazen çok farklı sonuçlar ortaya çıkabilir. Türkiye devleti mesela Hollanda mahkemeleri tarafından verilen kararları bire bir tasdik etmiyor ve bu yüzden Türkiye’de bir hüküm taşımıyor. Bu ancak ve ancak Türkiye’de tanıma veya tenfiz davası açıldıktan sonra değişebiliyor. 

Öte yandan, Türkiye’deki verilen boşanma kararları Hollanda’da, Belediye’ye yazdırmak suretiyle hüküm taşıyor. Fakat burada dikkat edilecek önemli bir mesele var. Boşanma kararlarının Hollanda’da geçerliliği olsa bile, diğer konular (velayet, nafaka vs.) bire bir uygulanamıyor ve bazen verilen kararlar tamamiyle hukuka aykırı görülüyor ve bu yüzden reddediliyor. Kısaca bir örnek vererek bu konuya aydınlık getirmek istiyorum.

Hollanda’da yaşayan ve Hollanda’da evliliklerini yazdırmış olan sıradan bir Türk çift yaz tatilinde Türkiye’de boşanmaya karar veriyor. Aile bir erkek çocuğa sahip. Türkiye’de boşanmadan velayet, nafaka ve mal/mülk konusunda anlaşıyorlar ve bu konularda Türk mahkemesi karar veriyor. Velayet sadece babaya veriliyor. Sonradan Hollanda’ya dönüyorlar ve herhangi bir sebepten dolayı anne çocuğun velayetini istiyor. Baba buna karşı geliyor ve Türkiye’deki karara dayanarak bunun mümkün olmadığını öne sürüyor. 

Hollanda mahkemesi bu konuyu ele aldıktan sonra ilk olarak çocuğun asıl ikameti Hollanda olduğu için velayet talebine Hollanda kanunu tatbik edilmesi gerektiği kanaatine varıyor. Türkiye’deki verilen kararın tek bir şartla burada hüküm taşıyabileceği tespit ediliyor. Bu şart 1961 tarihinde yapılan bir anlaşmaya (Haags Verdrag Bescherming Minderjarigen) dayanıyor. Bu anlaşmadan öyle anlaşılıyor ki, Türkiye mahkemeleri velayet konusundaki kararları ancak ve ancak Hollanda’daki yetkili kuruluşa haber verdikten sonra alabiliyor. Bu durumda Türkiye mahkemesi böyle bir haberi vermediği için bahsetmiş olduğum çifte verilen velayet kararı hiç bir hüküm taşımıyor. Dolayısıyla çocuğun velayeti Hollanda kanununa binaen anneye de veriliyor. 

Buradan anlaşıldığı gibi her ne talep olursa olsun, Hollanda’da ikamet eden Türk vatandaşı olduğunuz sürece boşanma davanızın uluslararası boyutunu unutmayın. Hollandalı avukatlar bu durumlarla çoğu zaman karşılaşmadıkları için bu konuda belki en iyi danışma noktası olmayabilirler. Bu aynı zamanda Türkiye’de ikamet eden avukatlar için de geçerlidir. Hakkınızı iyi öğrenmek boşanma gibi zor durumlarda çok önemli olduğu kesin.

Kötülüğü adaletle, iyiliği de iyilikle karşılamanız temenniyle…